Basura

Basura
Katulad ng basura. ako ay itinapon ng aking totoong magulang. Ngunit mayroon tayong kasabihan na sa bawat basura ay may nakatagong kayamanan, at iyon ang aking ipinagmamalaki, sapagkat, narito sa aking mga kamay ang kumikinang na Diploma....ang Diploma mula sa isang Ibinasura.

Friday, April 22, 2011

KULANG ANG KINAALAM

balay bululngan
pigado manggaranon nagakinahanglan
isa ka hospital ang akon nga ginsayuhan
suplada nga nurse ang akon nasugat- an

Abril 20, 2011 alas diyes trenta’y kuwatro
ako ang nagsulod  sa emergency room
pasing al nga “MAANO KA” ang akon nabatian
dala saka padalom nga pagtulok sa akon

sinabat ko ini nga
“MAPACHECK-UP TANI KAY GINALAGOB AKO”
sinabat ako sang suplada nga nurse
“TI INDI NALANG KAMI MANYAGA EH NO?”

maayo bala ini nga pagsabat sa isa ka gakinahanglan?
balay bululngan ang akon ginkadtuan indi isa ka mansyon nga ginharian
diin na ang inyo nga mga tinun an sa buluthuan
matood propesyunal ka apang daw wala tinun-an ang imu batasan.

ginapanawagan ko ang mga tagdumalahan sang mga buluthuan
ang tanan nga mga propesyunal sa inyo nagagikan
kulang ang paghakot sang mga produkto nga mga maalam
kinahanglan man nga may mayad nga paminatasan.

maestro, nurse, doctor, pulis o ano pa man
tanan sila halin sa buluthuan
tanan sila magalingkod sa mga pumuluyo
tanan sila magaatubang sa nari sari nga mga tawo.

ano ang pulos sang kinaalam
kung bastos naman ang batasan?
daw kaangay ka lang sang isa ka estatwa sa kahigaran
manami lantawon apang indi man mapuslan

kuntani mabatian ini sang mga natungdan
kag tani ang maaksyunan
simple man lang ang akon ginapanawagan
mayad nga paminatasan, sa ikaayo sang tanan.

HULAT- HULAT LANG ANAY

Nag-umpisa ang gilinamu kay Estrada
mahatag kuno si Gloria ka reporma
apang hello Garci ang nabatian ta
kaso kay Arroyo ginbasura

natapos ang termino ni Gloria
apang ang kaso wala sultada
bumulos ining si Aquino
sumalo sang namantsahan nga gobyerno

masobra isa ka dekada nga linta ang nagdumala
pagabuslan sang bag-o nga pigura
wala pa isa ka tuig nga pagpamuno
ginahura hura na sang pumuluyo

mga pinalangga ko nga mga kauturan
ang pagtinlo sang gobyerno malayo sa pagtinlo sang ugsaran
indi ini madala sa isa lang ka panilhigan
kag indi man ini isa ka obra nga pakyawan.

panumdumon man kuntani naton
ginapalitikan man ang pagbuya sang desisyon
indi mahapos magpanubo ka mga presyo ka balaklon
bangud madamu pa ina nga proseso nga pagaatubangon

ang tanan nga kasulhayan nagaagi sa pagpenitensya
gani antos lang ta anay samtang ang pagbag o nagaumpisa
imbes nga hura-huraon ta ang aton nga pangulo
himakas lang ta anay kag ipanghayhay ang mga reklamo

imbes nga magrally kita kag magsinggitan sa karsada
pagpananom na lang kamu sang puno nga magkapamilya
ang global warming aton pa nga mapagaran
kag init sang ulo ang mabugnawan.

sa paghura hura ta sa mga nagadumala
nagadugay ang tini-on sa pag atubang sa mayor nga problema
kulang ang anom ka tuig sa pagtinlo sang namantsahan nga gobyerno
kag kun magsagad ta reklamo basi tapos dekada pa ang pagbag-o

hulat hulat lang anay mga kaabyanan
maabot gid na ang kasulhayan
iyuhom-yuhom lang anay ang mga palaligban
agud magmag-an man ang kapigaduhon nga nabatyagan.

Monday, March 21, 2011

Balikda Man

Sang ako ang makalabay sap arte kabukiran
Sa maanyag nga lugar, ginhingalanan nga Aklan
Isa ka eskwelahan ang akon nasiplatan
Bodega kung tulukon daw sa pinabay-an
Mataas nga parte ini ang ginakahimtangan
Gain makita mo gid kung imu malabayan
Ang kaluluoy nga sitwasyon sining buluthuan
Imbes na pintura, puros tuktok ang makit- an
Dugangan pa nga kasi-ot ang palibot sini
Haum haum ko malapit ini sa Dengue
Tetanus naman ang mangin resulta sang tuktuk
Indi ina malikawan bangud mga bata sa palibot
Kung pagaobserbahan ang palibot didto
Indi mo mahambal nga pobre ya mga tawo
Bangud makita mo s aporma kag istruktuura sang balay
Sa kadakuon kag kanamion nagapaindisanay
Ang ginatumod ko nga problema, indi lang sa buluthuan
Kundi ang kaayuhan sang kabataan
Di bala may hurubaton ,kita nga namat- an
“ Prevention is better than cured” kun sa English imitlang
Ini nga panaysayon kabay nga makapabalikid
Ginapangabay ko mga aklanon ang pag- amlig
Ang buluthuan, lugar nga ginahalinan sang kinaalam
Nga magamit ta s aikaayo sang kadam- an
Ano ang mangin pulos sang pagbalik- balik sang kabataan
Kung ang buluthuan, rason sang sakit kag kadisgrasyahan
Suno sa amun nga mga natun- an
Ang palibot, may daku nga bahin sa kinaalam
Kung sa mga pulitiko gawasi kamo kwarta sa bulang o casino
Kuntani mawaslikan man ang mga buluthuan nga pampubliko
Makabulig pa kamo sa bwasdamlag sang mga tawo
Basi sila pa ang makaresolbar sa problema sang Pilipino
Asta nalang diri ang akon sinulatan
Kabay maulikid man ining mga buluthuan
Nga gakinahanglan sang kagamitan kag kaayuhan
Agud indi man maulihi kag mabutang sa ital- ital ang mga kabataan

Tuesday, February 1, 2011

San- o?

Sang ikaw ang akon nga makit-an
Dinakop mo ining dughan
Sa imo nga kaambong
Kaw gid ang pagamingawon
Manaya-naya nimu nga guya
Sa akon nagapasadya
Sa kada nimu nga pagyuhom
Daw malukso ning taguiposoon
Ginahandum gid nga ikaw ang mahakos
Sa akon nga butkon ikaw ang makugos
Ipabutyag ning ginabatyag
Bangud ini na ang natublag
San-o ko pa bala ina maangkon
Inang maila mo nga taguiposoon
Kuntani paghigugma mo ang akon maangkon
Ginapangako ko ikaw lang gid ang akon pagasimbahon

TM SIM

Samtang nagamoderno ang panahon,
nagaupod man ang mga pamatan- on,
sang ginbun-ag ining mga computer kag cellphone,
nagtuhaw man ang makahalalit nga mga jejemon.

Husto nga mga gramatika nga tinun- an,
amat amat na nga nagataliwan,
pati ang husto nga mga paminatasan,
amat amat man nga ginakalimtan.

Ang pagpahapos sang komunikasyon kag mga impormasyon,
ang nahauna nga rason sang aton nga mga alamon,
kun ngaa ang teknolohiya aton naangkon,
kuntani sa husto nga pagginawi ini gamiton.

Cellphone ,gamiton sa mga emerhensiya,
o di gani pakipag- abyan kag komento sa mga balita,
indi nga sa pagpangsasko, nobyo nobyo o nobya nobya,
napabay an mo na ang pagtuon, kakita ka pa kontra.

Jejemon na ang grupo nga lapnag subong nga panahon,
sila ang mga tinuga sa computer kag cellphone,
wrong spelling nga mga tinaga ang ila ginapalapta,
nga nagapalikaw sa insakto nga tinun an sang mga bata.

Ini nga panalambiton, ginahalad ko sa mga pamatan- on,
kuntani mabuksan ang inyo panumduman kag balatyagon,
henerasyon kamu nga ginasandigan sang pungsod naton,
nga makabatak sining umang naton nga sitwasyon.

Daku gid ang mabulig sining teknolohiya nga mga moderno,
makapahapos sang aton adlaw adlaw nga pagsinarayo,
kung aton ini gamiton sa buluhaton nga husto,
piho kadalag an gid ang maangkon mga nene kag toto.

Ang mga dalagku nga palaligban nagagikan sa gagmay nga butang,
gani, ining mga wrong spelling sang mga jejemon indi niyo na pagpabuyan buyanan,
kung indi matapna sa gilayon, piho gid nga makaupang,
sa husto nga pagtuon ninyo mga kabataan.

Gani, panumdumon ninyo mga pinalangga nga pamatan- on,
tagaan limit ang pagsunod sa mga moderno nga sitwasyon,
indi magpadasu- dasu ,inyo gid kuntani nga binag- binagon,
kung ang butang nga na makapaayo o makahalit sa palaabuton.

Sa mga ginikanan nga gapamati sa sini nga waragwagan,
bulubantayi o laygay laygayi man ang inyo mga kabataan,
sa husto nga pagdumala o paggamit sining teknolohiya nga moderno,
bangud may TM SIM na nga sugilanon subong nga tiyempo.
Teknolohiyang Moderno- Sa Ila Makapabag- o.

Wika ( Talumpati)

“Makahihigit ay wala, kahit anumang sandata,makapagtitibay sa bansa, paggamit ng sariling wika, ang ating tanging tanikala.”
            Malaya na tayong mga Pilipino sa pang- aalipin ng ibang bansa. Masasabi na nating ganap na ang ating pagkabansang Pilipino. May sarili na tayong watawat, mayroon na ring pambansang awit at mayroon pang pambansang wika…ang Wikang Filipino.
            Wikang Filipino? Ginagamit ba ito?
            Hindi na lingid sa ating kaalaman na halos wikang Ingles na ang nagmamanipula nitong ating bansa. Hindi ba’t natatawag na malaya ang isang bansa kapag ginagamit ang sariling wika? Nawawalan ng kabuluhan ang wikang pambansa kapag hindi naman ginagamit sa lipunan, sa paaralan at maging sa pamahalaan. Sa kalagayan ngayon ng mga bagay- bagay sa ating bansa at sa sistema ng ating edukasyon, lumilitaw na tila wala pa tayong wikang sarili sapagkat nagpapamanipula tayo sa mga wikang banyaga.
            Sinasabing wika ang sagisag ng pagkalahi… tatak ng isang bansang malaya. Ang mga bansang malaya ay yaong mga gumagamit sa sariliing wika. Sa wikang Filipino naipakikilala ang lahing pagka- Pilipino. Larawan ito ng pagiging matapang, matatag at makatarungan ng mga Pilipino. Ating ibalik sa panahon ng ating mga bayani, kanilang ipinaglaban ang ating bansa sa mga pananakop ng mga mapang- aping mga dayuhan. Ibinuwis nila ang kanilang mga buhay , para lamang makahulagpos tayo sa mga manlolokong dayuhan. At ang Filipino ay ginamit bilang simbolo na isa na tayong malayang bansa.
            Sinasabing, kapag walang wika, walang kultura. At kapag walang kultura, walang wika.
            Kultura ang kabuuan ng mga paniniwala at lahat ng kaugalian ng mga tao. Kung kaya’t kultura ang pinanggagalingan ng wika. Wika ang nagiging midyum para maipahayag ang kultura ng isang pangkat ng mga tao. Ito ang paraan para mapayabong o mapaunlad ang kultura.  
            Sinasabing wika ang matibay na tanikala sa pagkakaisa ng isang bansa.
            Kung sariling wika ang ginagamit sa ating bansa, mawawala ang “ communication gap” sa pagitan ng masa ng mga nagsasalita ng sariling wika at mga pinuno na nagsasalita sa wikang Ingles. Sa ganito tayong mga Pilipino’y lagi nang kikilos at gagawa na parang iisang tao sa paghanap ng kaunlaran, kadakilaan at pagkakakilanlan. Sa pamamagitan ng ating wika, nagkakaintindihan tayo. Dito tayo nagkakaisa at nagtutulungan. Kapag ngakakaunawaan, magkakaroon ng kaunlaran itong ating bansa.
            Aanhin natin ang wikang dayuhan kung iilan lamang sa atin ang nakaiintindi? Hindi ba’t ang pagiging makabuluhan ng isang wika ay yaong naiintindihan, nagagamit at napapakinabangan ng lahat? Oo nga’t Ingles ang wikang ginagamit sa pandaigdigang kalakaran at ito’y hindi natin maiwawalang- bahala lang. Hindi rin naman masama ang panghihiram dahil nakatutulong ito na mapanatiling buhay ang isang wika. Nagiging midyum ito sa pakikipagkomunikasyon sa ibang bansa.
            Ngunit paano kaya kung ang wikang Filipino ang ginagamit natin sa mga panayam, pakikipag- ugnayan at pakikihalubilo sa kapwa Pilipino? Hindi ba’t mas mainam dahil naiintindihan ito ng lahat ng tao sa Pilipinas? At kung gamitin kaya ito sa mga inilalathala sa pahayagan, hindi ba’t mas madali nating maaabot ang mga hinanaing, mga naisin o kaya’y mga pangyayari sa ating bansa?
            Wikang Filipino ang sentro ng Pilipinas na pinanggagalingan ng lakas para mapatatag ang ating bansa. Ito ang bumibigkis sa mga Pilipino upang magkaisa para sa ikauunlad nitong bansa.
            Wika; sagisag ng kabansaan, sagisag ng kalayaan, sagisag ng karangalan, susi sa pagkakaunawaan, tungo sa kaunlaran, nitong ating Lupang Tinubuan.

Edukasyon ( Talumpati)



            Edukasyon ay di mananakaw ninuman,  kultura ang kinapapalooban ng mga paniniwala’t kaugalian, palakasan ang daan sa pakikipagkaibigan, sandatang kailangang maangkin ng mga kabataan.
            Mahal kong mga tagapakinig naririto na naman po tayo sa isang pagtitipon kung saan an gating pag- uusapan ang mga aspekto na makapagpapalakas sa mga kabataang tulad ko. Mga kabataang magiging susi upang umunlad ang ating Lupang Sinilangan. Mga kabataang makapagbibigay liwanag sa mga mamamayan mula sa madilim na nakaraan. Na magiging daan sa pagbabagong ating inaasam.
            Hindi na lingid sa ating kaalaman na laganap na ang pag- unlad ng agham sa ating lipunan. Kaliwa’t kanan na ang mga makabagong bagay. Katulad ng cellphone at computer. Mga makabagong bagay na makagpapadali n gating pamumuhay…lalung lalo na ng mga kabataan.
            Kahit saang dako ka man ngayon tumingin,marami ng mga internet cafĂ© ang nagkalat. Iba’t ibang model na rin ng cellphone ang lumalabas. At hindi maikakaila na halos lahat tayong mga nag- aaral sa pribadong paaralan ay umaangkin ng mga bagay na ito. Ngunit, ito  ba ay ginagamit natin sa tamang paraan?
            Mga kaibigan, ang computer ay malaking tulong sa ating mga mag- aaral. Katulad sa mga pananaliksik…hindi mo na kailangang maghalukay pa ng sandamukal na mga aklat para kumuha ng mga kakarampot na datos sa bawat aklat. Punta ka lang ng yahoo..encode mo lang ang topikong hinahanap mo…mag-antay ka lang ng ilang segundo..binggo na .. makikita mo na ang hinahanap mo.  
            Nariyan din ang cellphone na makapagpapadali ng ugnayan natin. Magagamit sa mga panahon ng kagipitan. Hindi mo na kailangan pang mag- antay ng ilang buwan maipadala at tumanggap ng sulat. Sapagkat sa isang text lang, minuto lang aantayin mo..tanggap kaagad.
            Ngunit sadyang namamali ang ilang mga kabataan sa paggamit ng mga teknolohiyang makabago. Sa halip na sa pagpapaunlad ng karunungan ito gagamitin, ginagamit nila ito sa walang kuwentang bagay. Sa halip na magresearch para sa assignment…DOTA, counterstrike, YM at facebook ang inaatupag. Mayroon din diyan na pakikipagtextmate ang pinagkakaabalahan. Nagpupuyat tuwing gabi. Nanlalalim ang mga mata sa kinaumagahan…ang siste nakikipagtextmate sa kung kanino na lamang. Pagdating sa klase..bagsak si nene, inaantok, walang assignment. Pagkatapos magpapadala sa mga magagandang quotes, mag- a-eyeball, magkakarelasyon, mabubuntis, mawawala sa huwisyo ang kinabukasan, malulugmok sa  putikan. Ito ang paraan ng paggamit ng mga kabataan sa mga makabagong teknolohiya.tsk tsk tsk…hindi ba’t edukasyon ang natatanging kayamanan na hindi mananakaw ninuman? Ito ang natatanging sandata na maipagsasanggalang sa lahat ng pagsubok ng buhay. Kapag edukado ang isang tao nagagawa nitong maitama ang mga maling paniniwala na bunga ng kahunghangan. Naisasalba ang isang tao sa lupit ng kahirapan.
            Bumaling naman tayo sa ating banal na kultura. Ito ay ang kinapapalooban ng mga paniniwala’t kaugalian. Ito ang makinang na kasaysayan ng ating mga ninuno. Alam ba ninyo na sa buong mundo, Pilipino ang tinitingala ng mga dayuhan pagdating sa kulturang kinamulatan? Kung kaya’t maraming mga dayuhang ang piniling mag- asawa ng isnag Pilipino nang dahil sa ating kultura. Sapagkat tayong mga Pilipino ay kilala bilang matulungin, mapagkumbaba, masunurin, at magalang na lipi. At ito dapat ang magiging katangian ng ating mga  kabataan. Sa kadahilanang kung taglay ng mga kabataan ang mga ganitong uri ng mga katangian ay mapapadali ang ating pag- unlad. Magkakaroon ng matiwasay na pagsasama. Makakamtan ang paggalang sa bawat kapwa.
            Ang Kultura natin ay maipapakita rin sa mga palakasan. Dahil ito ang isang makinang na daan sa pakikipagkaibigan. Ditto nalilinang ang mga kakayahan na sangkatauhan.  Nahahasa rin ditto ang tiyaga ng mga kabataan s apagkamit ng tagumpay. Kung ang bawat kabataan ay mapapabilang sa isang legal na palakasan, mapapalayo sila sa bisyo. Bagkus, mararagdagan pa ang mga kaalaman at kakayahan nito sa pagsunod sa agos ng buhay. Hindi lamang pisikal na kakayahan ang mahahasa kundi pati na rin ang emosyonal at intelektwal. Sa mga palakasan nagsisimula ang isang magandang pagsasamahan.
            Kayat mahal kong mga tagapakinig…lalung lalo na sa mga kabataang tulad ko, huwag nating antaying mawala ang lahat ng mga pagkakataon para sa ikauunlad natin. Sama sama nating yakapin at tanggapin ang mga aspektong makapagbibigay sa atin ng lakas na makakatulong sa ating ikauunlad. Nasa ating kamay ang pag-unlad na inaantay ating bayan. Sapagkat tayo ang tinaguriang pag- asa ng bayan.